چهره های تبلیغات کرملین: ماریا زاخارووا

ماریا زاخارووا، پیک وفادار کرملین و یکی از مشتاق ترین منابع اطلاعات نادرست و تبلیغات روسیه، از ۲۰۱۵ تا کنون به عنوان سخنگوی وزارت خارجه روسیه (MFA) خدمت کرده است. او دختر یک دیپلمات اتحاد جماهیر شوروی است و بیشتر دوران کودکی خود را در پکن، مکان مأموریت پدرش سپری کرده است. زاخارووا از سال ۲۰۰۵ تا  ۲۰۰۸ ریاست خدمات مطبوعاتی مأموریت روسیه در سازمان ملل در نیویورک را بر عهده داشت و از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ معاون رئیس بخش مطبوعات و اطلاعات وزارت خارجه روسیه بود.

زاخارووا بیشتر به خاطر رویکردهای ستیزه جویانه، لحن طعنه آمیز و احساسات شدیداً ضد غربی اش شناخته می شود. رفتار و طغیان های غیر دیپلماتیک مانند تهدید یک روزنامه ‌نگار در تلویزیون زنده یا پاسخ دادن با عصبانیت به پرسش های ناخوشایند در جلسات توجیهی او رایج است. او از تکرار عجیب ‌ترین دروغ‌ های کرملین، مانند ادعای  میزبانی کاخ سفید از اسامه بن لادن به‌ عنوان مهمان رسمی و به اشتراک ‌گذاری پیام ‌های تهدیدآمیز مانند ویدیویی  از خود زاخارووا که ظاهراً در حمایت از بازیکنان روسیه در مسابقات المپیک به یک آدمک با عنوان “مطبوعات” مشت می ‌زند، ابایی ندارد. ستیزه جویی او یکی از دلایلی است که هزاران نفر جلسات توجیهی او را در یوتیوب تماشا می کنند و حساب های کاربری او در فیسبوک و تلگرام هر کدام بیش از پانصد هزار نفر دنبال کننده دارند.

انکار به عنوان یک استراتژی

زاخارووا در آغاز تهاجم تمام عیار و غیر موجه روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، از هیچ تلاشی جهت انکار برنامه ریزی روسیه برای جنگ دریغ نکرد و بارها رسانه ‌های غربی را به انتشار اطلاعات نادرست متهم  کرد. او گزارش‌ های مربوط به یک تهاجم تمام‌ عیار قریب ‌الوقوع را “هیستری ” خواند و به غلط ادعا کرد  که “آنگلوساکسون ‌ها به هر قیمتی که باشد به جنگ نیاز دارند.” علیرغم تهاجم روسیه و اشغال کریمه در سال ۲۰۱۴ و تلاش برای تصرف شرق اوکراین، زاخارووا چند روز قبل از حمله در ماه فوریه در مصاحبه ای با بی بی سی اعلام کرد  که سابقه روسیه به عنوان یک متجاوز توسط غرب “ساخته” شده است و روسیه “به خاک اوکراین حمله نکرده است.” زاخارووا با هدف بی اعتبار ساختن و تمسخر گزارش های رسانه ای که آمادگی کرملین برای یک حمله نظامی گسترده در اوایل فوریه را افشا می کرد، از رسانه های ایالات متحده و بریتانیا خواست  تا زمانبندی تهاجم های بعدی را به اشتراک بگذارند تا او بتواند “تعطیلاتش را برنامه ریزی کند.” روسیه نه روز بعد به اوکراین حمله کرد.

زاخارووا از فوریه ۲۰۲۲ نقش کلیدی در انتشار اطلاعات نادرست کرملین در مورد جنگ، از جمله تکذیب  استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی در اوکراین و رد شواهد  جنایات جنگی و سایر جنایات مرتکب شده توسط نیروهای نظامی روسیه ایفا کرده است. حتی پس از اعتراف  روسلان پوخوف، کارشناس وزارت دفاع روسیه مبنی بر استفاده روسیه از پهپاد های ایرانی برای هدف قرار دادن زیرساخت ‌های غیرنظامی در اوکراین، او همچنان گفت  که گزارش ‌ها  مبنی بر استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی “هیچ چیز جز مجموعه ‌ای از نتیجه‌ گیری ‌های بی ‌اساس و فرضیات بعید و دور از ذهن” نیست. علیرغم شواهد مستند از جنایات جنگی مرتکب شده توسط نیروهای نظامی روسیه در بوچا  و سایر نقاط اوکراین، او همچنان اصرار دارد  که روسیه “بی اساس” به عنوان مسبب تلفات عمدی غیر نظامیان متهم شده است. نیویورک تایمز  و رویترز  به طور مستقل تأیید کرده اند که غیر نظامیان در بوچا هنگام تصرف این شهر توسط نیروهای روسیه به قتل رسیدند. زاخارووا شواهد فزاینده از منابع مختلف مبنی بر بازجویی، بازداشت و/یا اخراج اجباری بین ۹۰۰ هزار تا ۱٬۶ میلیون شهروند اوکراینی توسط مقامات روسی را “دروغ ” خواند.

مقصر خواندن دیگران

زاخارووا با تکرار ادعاهای  غیر مستند کرملین مبنی بر اینکه اوکراین در حال آماده سازی  یک “بمب کثیف” به منظور مجرم نشان دادن مسکو است، از غرب خواست  “تا با اعمال نفوذ بر اوکراینی های تحت حمایت خود از آنها بخواهند که این ماجراجویی بسیار خطرناک را کنار بگذارند.” او مدعی شد  که هدف از این “تحریک” برنامه ریزی شده متهم کردن روسیه به استفاده از سلاح های کشتار جمعی است و پیشنهاد کرد  که اوکراین برای دریافت کمک های مالی و نظامی  بیشتر از غرب احتمالاً از “باج گیری هسته ای” استفاده می کند. بازرسان آژانس بین ‌المللی انرژی اتمی که از سوی اوکراین برای بررسی ادعای “بمب کثیف” روسیه دعوت  شده بودند، تأیید کردند  که هیچ نشانه ‌ای از فعالیت هسته ‌ای اعلام‌ نشده پیدا نکرده ‌اند. وزیر امور خارجه ایالات متحده و وزرای خارجه فرانسه و بریتانیا در یک بیانیه مشترک در ۲۳ اکتبر ادعای روسیه درباره بمب کثیف را “به وضوح غلط” خواندند و نسبت به تلاش روسیه برای استفاده از این ادعا به عنوان یک بهانه برای تشدید تنش هشدار دادند. زاخارووا و دیگر مقامات روسی، علاوه بر هشدارهای بی‌ اساس خود در مورد بمب‌ های کثیف، بارها قصد روسیه برای استفاده از سلاح‌ های هسته ‌ای در اوکراین را رد کرده ‌اند . بایدن، رئیس‌ جمهور ایالات متحده در پاسخ گفت : “اگر ولادیمیر پوتین قصدی [برای استفاده از سلاح هسته ‌ای در اوکراین] ندارد، پس چرا هنوز درباره آن صحبت می کند؟ او می تواند با ترک اوکراین به همه این مسائل پایان دهد.”

در مورد امنیت جهانی غذا، زاخارووا مرتباً تلاش ‌های دولت روسیه برای شانه خالی کردن از مسئولیت و مقصر خواندن دیگران برای وخیم تر شدن بحران جهانی غذا را پیش می ‌برد. زاخارووا مسدود کردن غلات اوکراینی توسط روسیه را “اطلاعات نادرست غربی و اوکراینی ” نامید. او همچنین به دروغ کشورهای غربی را به انتشار شایعات رسانه ای مبنی بر آماده شدن مسکو برای خرابکاری در یک کشتی حامل غلات اوکراینی متهم کرد  و ایالات متحده را مقصر  ممانعت از صادرات محصولات کشاورزی روسیه خواند. او این واقعیت را مبهم نگه داشته است که ناامنیتی جهانی غذا به دلیل جنگ تجاوزکارانه پوتین علیه اوکراین افزایش یافته است و با تحریم های اعمال شده در پاسخ به این تجاوز تشدید نشده است. تحریم‌ های ایالات متحده و متحدانش شامل کالاهای کشاورزی خاص روسیه می شود و از صادرات و صادرات مجدد غذا به روسیه و از روسیه جلوگیری نمی کند. وقتی دولت روسیه در ۲۹ اکتبر تعلیق موقت مشارکت خود در ابتکار غلات دریای سیاه که با میانجیگری سازمان ملل به ثمر رسیده بود را اعلام کرد – توافقی که متعاقباً تجدید شد – زاخارووا ادعا کرد  که این توافقنامه غذایی “توسط زلنسکی و تروریست ‌هایش به رهبری متخصصان انگلیسی از هم پاشید” و اوکراین را به “باج گیری با استفاده از مواد غذایی” متهم کرد.

زاخارووا تلاش کرده است با متهم کردن واشنگتن به طراحی یک “طرح شیطانی ” برای تضعیف اقتصاد کشورهای اتحادیه اروپا و وابسته کردن آنها از طریق کمک ایالات متحده به اوکراین، و در نهایت “به خاکستر نشاندن” آنها، بین ایالات متحده و شرکای آن تفرقه بیاندازد . او در پاسخ به توصیه ‌های  دولت اوکراین درباره پیشبرد امنیت اوکراین از طریق سرمایه‌گذاری شرکا در ارتش اوکراین و ادامه اعمال تحریم ‌ها علیه روسیه این سخنان را ایراد کرد.

تحریم از سوی متحدان، جایزه از سوی پوتین

وزارت امور خارجه ایالات متحده در ۲ ژوئن ۲۰۲۲ زاخارووا را “به دلیل نقش او به عنوان یکی از مقامات دولت فدراسیون روسیه در سمت سخنگوی وزارت امور خارجه” تحریم کرد. در فوریه ۲۰۲۲، اتحادیه اروپا او را به‌ عنوان “یک چهره اصلی تبلیغات دولتی” و به دلیل “ترویج استقرار نیروهای روسی در اوکراین” تحت تحریم  قرار داد. بریتانیا، ژاپن، استرالیا و نیوزلند نیز زاخارووا را تحریم کرده اند.

زاخارووا یکی از سرشناس ترین تأمین کنندگان اطلاعات نادرست روسیه و یک مبلغ وفادار در خدمت کرملین است. ولادیمیر پوتین تعهد او را به پخش دروغ های کرملین با اعطای جایزه نشان شایستگی در ۲۰۲۰ “به خاطر مشارکت عمده اش در پیاده سازی سیاست خارجی روسیه و سال ها خدمت دیپلماتیک مستمر” به رسمیت شناخت .