وزارت امور خارجه ایالات متحده
۱۷ اوت ۲۰۲۳
افسانه‌های حاوی اطلاعات نادرست روسیه نمی‌توانند این حقایق استوار را پنهان کنند که (۱) تحریم‌ها در مورد غلات روسیه اعمال نشده‌اند، (۲) غلات اوکراین برای رساندن خوراک کافی به کشورهای کم‌درآمد حیاتی است، (۳) روسیه نمی‌تواند در زمینه عرضه غلات جایگزین اوکراین شود، (۴) کرملین در مسیری پیش می‌رود که غلاتی بیشتر از آن چه پیشنهاد اهدای آن را داده است، نابود خواهد کرد، و (۵) هر روز شمار بیشتری از موشک‌ها و پهپادهای روسی این مسیر حیاتی را که غلات اوکراین را در اختیار بقیه جهان قرار می‌دهد و قیمت مواد غذایی را ثابت نگه می‌دارد، هدف قرار می‌دهند.
«مسکو نبردی را برای ایجاد فاجعه‌ای جهانی به راه انداخته است: این دیوانه‌ها نیاز دارند که بازار مواد غذایی جهان دچار فروپاشی شود – آنها نیازمند بحران قیمت هستند. آنها به اختلال در عرضه نیاز دارند. یک نفر در آن جا فکر می‌کند که آنها می‌توانند از این راه پول دربیاورند. آن جا در مسکو کسی امیدوار است که بتواند از این طریق پول دربیاورد. این‌ها امیدهای بسیار بسیار خطرناکی هستند.» ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، ۲ اوت ۲۰۲۳
روسیه روز ۱۷ ژوئیه ۲۰۲۳ به بهانه‌های واهی از «طرح غلات دریای سیاه» (بی‌اس‌جی‌آی) خارج شد. این اقدام یک‌جانبه سبب شد قراردادی که نزدیک به ۳۳ میلیون تن غلات را به بازارهای جهانی صادر می‌کرد و بیش از نیمی از آن غلات و دو سوم آن گندم به کشورهای در حال توسعه می‌رسد، متوقف شود. این میزان معادل ۱۸ میلیارد قرص نان بود. چند روز بعد، قیمت جهانی غلات ۱۷ درصد افزایش یافت، و همزمان روسیه از رکورد بی‌سابقه صادرات غلات خود خبر داد. کرملین با افزایش حملات به بندرها و غلات اوکراین، بازار را در شرایطی قرار داد که به زیان آسیب‌پذیرترین اقشار جهان، برای خودش قیمتی بالا رقم بخورد. در حالی که اجرای «طرح غلات دریای سیاه» از ژوئیه ۲۰۲۲ تا ژوئیه ۲۰۲۳ ادامه داشت، روسیه بارها از اطلاعات نادرست برای بی‌اعتبار کردن این طرح و تهدید به خروج از آن استفاده کرد.
کرملین پس از خروج مسکو از «طرح غلات دریای سیاه» نیز همچنان در تلاش برای تداوم پنج افسانه نادرست، به تحریف داده‌ها، انکار حقایق، و دستکاری در اعداد و ارقام ادامه می‌دهد. یکم، کرملین به دروغ سعی می‌کند روسیه را قربانی تحریم‌های صادرات غلات و کود نشان دهد. این در حالی است که در واقع، محدودیت‌هایی که روسیه بر صادرات خود وضع کرده و نیز جنگ غیرقانونی آن با اوکراین، از ارسال کالاها ممانعت کرده است. دوم، مسکو به دروغ ادعا می‌کند که کشورهای کم درآمد از «طرح غلات دریای سیاه» سود نبرده‌اند، در حالی که در واقع، حدود ۲۰ میلیون تن از آن غلات به کشورهای در حال توسعه رفت. این طرح همچنین با تثبیت قیمت‌های جهانی و رساندن عرضه غلات اوکراین به کشورهایی که بیشتر به آن نیاز داشتند، به نفع «برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد» بود. سوم، کرملین با انتشار ادعاهای فریب‌کارانه تلاش می‌کند اهمیت غلات اوکراین برای عرضه جهانی غذا را اندک جلوه دهد، در حالی که همزمان برای از بین بردن توانایی اوکراین در صادرات غلات – غلاتی که می‌تواند میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تغذیه کند – فعالانه تلاش می‌کند. چهارم، مسکو تلاش می‌کند که خودش را به عنوان یک نیکوکار بزرگ و ضامن امنیت غذایی جهانی نشان دهد، اما حقیقت این است که روسیه، در حالی که پیش‌بینی می‌شود میزان برداشت محصول آن بی‌سابقه باشد، سی و چهارمین مشارکت‌کننده در میان بزرگترین مشارکت‌کنندگان برنامه جهانی غذا است. پنجم، در حالی که کرملین به دروغ ادعا می‌کند که کریدور امنیتی «طرح غلات دریای سیاه» پوششی برای فعالیت‌های نظامی اوکراین است، حملات تشدیدشده روسیه به زیرساخت‌های غیرنظامی بندری در اوکراین – که به گفته دولت اوکراین تاکنون ۲۲۰ هزار تن غلات را نابود کرده است – نشان‌دهنده انگیزه واقعی کرملین – یعنی قطع یک راه نجات اقتصادی حیاتی برای اوکراین – است.
تحریف داده‌ها و ارائه آمار گمراه‌کننده توسط کرملین نمی‌تواند حقایق را پنهان کند. فدراسیون روسیه جنگی بدون دلیل، فاقد توجیه، و غیرقانونی را علیه اوکراین به راه انداخت. کرملین همچنان به مسدود کردن بندرهای اوکراین و به خطر انداختن کشتی‌های غیرنظامی ترابری مواد غذایی ادامه می‌دهد و همزمان حملات موشکی روسیه سیلوهای غلات اوکراین و مراکز ترابری آن را ویران می‌کند. خروج مسکو از «طرح غلات دریای سیاه» قیمت غلات روسیه را افزایش می‌دهد و خزانه جنگ کرملین را به هزینه آسیب‌پذیرترین قشر جهان پر می‌کند. روسیه از این افزایش قیمت مواد غذایی و برداشت بی‌سابقه محصول خود سود خواهد برد، و همزمان رقیب اصلی خود را حذف خواهد کرد و باعث خواهد شد که جهان سهم حیاتی اوکراین در تامین غذای نیازمندترین مردم جهان را فراموش کند. در حقیقت، روسیه تنها متجاوز است و تلاش می‌کند جریان حیاتی غلات به نیازمندترین مردم جهان را مسدود کند.
استفاده از گرسنگی به عنوان اسلحه
جنگ بدون دلیل و توجیه‌ناپذیر کرملین علیه اوکراین به اقتصاد اوکراین به شدت آسیب رسانده و ناامنی غذایی جهانی را به ویژه در کشورهای در حال توسعه تشدید کرده است. اوکراین برای مدتی طولانی «سبد نان اروپا» بوده و میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تغذیه کرده است. این کشور در سال ۲۰۲۱ بزرگترین تامین‌کننده غلات ده‌ها کشور در آفریقا و خاورمیانه بود. از زمان تهاجم تمام‌عیار روسیه در فوریه ۲۰۲۲، روسیه مسیرهای تجاری اوکراین از طریق دریای سیاه را مسدود کرده، در زمین‌های کشاورزی اوکراین مین کار گذاشته، محصولات را سوزانده، ذخایر مواد غذایی اوکراین را از بین برده، کمبود نیروی کار ایجاد کرده، و کشتی ها و بندرهای کشتیرانی تجاری را مورد حمله قرار داده است. روسیه همچنین غلات اوکراین را به نفع خود می‌دزدد. بنا بر گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، جنگ کرملین علیه اوکراین «تولید و تجارت کشاورزی در منطقه دریای سیاه را مختل کرد و باعث اوج گرفتن بی‌سابقه قیمت‌های بین‌المللی مواد غذایی در نیمه اول سال ۲۰۲۲ شد.»
در ژوئیه سال ۲۰۲۲ «طرح غلات دریای سیاه» (بی‌اس‌جی‌آی) با میانجی‌گری سازمان ملل متحد و ترکیه به نتیجه رسید. هدف از آن امکان‌پذیر شدن «کشتیرانی ایمن برای صادرات غلات و مواد غذایی و کودهای مرتبط با آن» از بندرهای اوکراین برای اطمینان یافتن از رسیدن مواد غذایی و کودهای تجاری به بازارهای جهانی بود. بار بزرگی که ترکیه و سازمان ملل بر دوش کشیدند دستاوردی بزرگ در عرصه دیپلماسی بود. کی‌یف و (تا ژوئیه ۲۰۲۳) مسکو در «طرح غلات دریای سیاه» مشارکت کردند و این طرح برای کاهش تورم در قیمت‌های جهانی مواد غذایی و رساندن غلات مورد نیاز فوری به مردم در سراسر جهان حیاتی بود.
افسانه‌ها، اعداد و ارقام، و گمراه کردن‌ها در احلاس سران روسیه و آفریقا
در حالی که «طرح غلات دریای سیاه» از ژوئیه ۲۰۲۲ تا ژوئیه ۲۰۲۳ اجرا می‌شد، روسیه بارها از اطلاعات نادرست و بهانه‌های دروغین در تلاش برای بی‌اعتبار کردن این توافق و تهدید به خروج از آن استفاده کرد. همان‌طور که مرکز تعامل جهانی قبلاً در بولتن ماه مه ۲۰۲۳ خود با عنوان «روسیه باید حملات خود به امنیت غذایی را متوقف کند» توضیح داده بود، کرملین به کرات امنیت غذایی جهانی را به عنوان سلاح به کار برده و در شرایطی که قصد داشت از بحران غذایی تشدیدشده در نتیجه تهاجم تمام‌عیار خود سود ببرد، دروغ‌پردازی کرده است. اوکراین پس از خروج روسیه از «طرح غلات دریای سیاه» ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، و اکوسیستم تبلیغاتی و اطلاعات نادرست کرملین، بار دیگر به روایت‌های نادرست قدیمی متوسل شدند و همزمان روایت‌های پیش پا افتاده جدیدی را معرفی کردند. این امر در ژوئیه ۲۰۲۳ در اجلاس سران روسیه و آفریقا در سن پترزبورگ به طور برجسته به نمایش درآمد.
افسانه یکم: «روسیه قربانی تحریم‌های وضع شده بر مواد غذایی و کود است.»
مسکو مدام روایتی نادرست را منتشر می‌کند و آن این است که تحریم‌هایی که به دلیل جنگ انتخابی غیرقانونی روسیه علیه اوکراین بر روسیه اعمال شده، از صادرات مواد غذایی و کود روسیه، از جمله تحت «طرح غلات دریای سیاه»، ممانعت کرده است. مقامات روسیه و رسانه‌هایی که بودجه آنها را دولت روسیه تامین می‌کند مرتباً ادعاهایی دروغین را مبنی بر این که تحریم‌های ایالات متحده و اتحادیه اروپا علیه روسیه «همه راه‌ها» را بر ترابری غلات و کود روسیه «بسته است» بازنشر می‌دهند. پوتین در آستانه اجلاس سران روسیه و آفریقا در ژوئیه ۲۰۲۳ بار دیگر مدعی شد که «هیچ یک از معافیت‌های مربوط به تحریم غلات و کودهای شیمیایی روسیه اجرا نشده است.» این در حالی است که او به رغم گِلایه از موانع موجود، از این بابت که صادرات غلات روسیه به آفریقا در نیمه نخست سال ۲۰۲۳ به اندازه کل سال ۲۰۲۲ بوده است، بالیده است.
حقیقت این است که آمریکا صادرات مواد غذایی و کود از روسیه را تحریم نکرده است. سازمان ملل متحد با بخش خصوصی و با ایالات متحده، اتحادیه اروپا، و بریتانیا هماهنگ کرده است تا هرگونه نگرانی مطرح شده از سوی روسیه را برطرف کند. این کشورها در تحریم‌های خود دستورالعمل جامعی را برای تشریح استثنائات مربوط به صادرات مواد غذایی و کودهای شیمیایی روسیه صادر کرده‌اند.
واقعیت این است که خود روسیه، خودش را محدود کرده است. روسیه در ماه‌های پس از تهاجم تمام‌‌عیارش به اوکراین و قبل از اجرایی شدن «طرح غلات دریای سیاه» صادراتش را محدود کرد، بازارهای جهانی را دستخوش تغییر قرار داد، و صادرات مواد غذایی از اوکراین را مسدود کرد تا به زیان جمعیت‌های آسیب‌پذیر در سراسر جهان، منفعت خود را به حداکثر برساند.
داده‌ها در این زمینه گویا هستند. روسیه تحت «طرح غلات دریای سیاه» عملکرد بسیار خوبی داشت. در زمانی که «طرح غلات دریای سیاه» فعال بود، روسیه ۵۶ میلیون تن محصول غله صادر کرد و در این فرآیند ۴۱ میلیارد دلار درآمد داشت. ایالات متحده و متحدانش از تلاش‌های سازمان ملل متحد برای آوردن غلات اوکراین و روسیه به بازارهای جهانی برای کاهش تأثیر جنگ توجیه‌ناپذیر روسیه علیه اوکراین بر عرضه و قیمت جهانی مواد غذایی، قویاً پشتیبانی کردند. بنا بر داده‌های سازمان ملل متحد، در نتیجه درآمد روسیه از کود در سال ۲۰۲۲ افزایش یافت. همچنین میزان فروش گندم روسیه کم‌سابقه بوده است. به گفته کارشناسان و گروه بازرگانی صادرکنندگان غلات روسیه، صادرات گندم این کشور تا دسامبر ۲۰۲۲ «نزدیک به بالاترین رکوردها» بود. روسیه ۴۵.۵ میلیون تن گندم صادر کرد که این رقم نسبت به سال قبل از آن ۲۷ درصد افزایش داشت.
روسیه از صادرات محصولات کشاورزی سود بالایی به دست آورد که عمدتاً نتیجه افزایش قیمت جهانی کالاها ناشی از جنگ پوتین بود. پس از خروج روسیه از «طرح غلات دریای سیاه» در ژوئیه ۲۰۲۳، قیمت جهانی غلات ۱۷ درصد افزایش یافت و در این فرایند آسیب‌پذیرترین بخش از جمعیت جهان را مجازات کرد. پس از خروج روسیه، مسکو از اطلاعات نادرست برای بی‌اعتبار کردن «طرح غلات دریای سیاه» استفاده کرد، در حالی که مقامات بلندپایه کرملین و تبلیغات‌چی‌های دولتی آشکار از دولت خواستند که از گرسنگی به عنوان سلاح استفاده کند.
افسانه دوم: «کشورهای کم‌درآمد از طرح غلات بهره‌ای نمی‌برند.»
در آستانه خروج روسیه از«طرح غلات دریای سیاه» و در هفته‌های پس از آن، کرملین داده‌ها را تحریف کرد و روایتی فریب‌کارانه را منتشر کرد مبنی بر این که «طرح غلات دریای سیاه» به نفع کشورهایی که بیشترین نیاز را دارند، نبوده است. وزارت امور خارجه روسیه در ماه مه سال ۲۰۲۳، یعنی حتی در زمانی که تمدید این قرارداد را تایید کرد (و البته بعداً از آن خارج شد) به دستکاری در اطلاعات با هدف بی‌اعتبار کردن «طرح غلات دریای سیاه» ادامه داد. وزارت امور خارجه روسیه با زیر سوال بردن «جنبه بشردوستانه» این طرح، گفت که کشورهای کمتر توسعه‌یافته از این طرح سودی نمی‌برند، چرا که ظاهراً فقط ۲.۵ درصد از غلات صادراتی را دریافت کرده‌اند. در ۱۷ ژوئیه ۲۰۲۳ رسانه دولتی روسیه با تکرار اظهارات دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، این طرح را «در عمل فسخ‌شده» توصیف کرد. او ادعا کرده بود که «فقیرترین کشورها کمترین دریافت را داشته‌اند.» رسانه‌های دولتی روسیه در آستانه اجلاس سران روسیه و آفریقا نیز مقاله ۲۴ ژوئیه پوتین را بازنشر دادند. او در این مقاله با بازنشر اطلاعات نادرست در مورد جغرافیای توزیع محموله‌ها تحت «طرح غلات دریای سیاه» به دروغ ایالات متحده و متحدانش را به استفاده از این طرح «صرفاً برای غنی کردن کسب‌و‌کارهای بزرگ ایالات متحده و اروپا» در حالی که به کشورهای در حال توسعه محصول اندکی عرضه می‌کنند، متهم کرد. پوتین در سخنرانی ۲۷ ژوئیه خود در روز آغازین اجلاس سران روسیه و آفریقا، داده‌های عمومی «طرح غلات دریای سیاه» را بیش از پیش تحریف کرد و مدعی شد که بیش از ۷۰ درصد محصولات غذایی صادر شده از طریق «طرح غلات دریای سیاه» به کشورهایی می‌رود که درآمدی بالاتر از حد متوسط دارند، در حالی که «کشورهای کم‌درآمدی مانند اتیوپی، سودان، سومالی و … کمتر از ۳ درصد از کل حجم را دریافت کرده‌اند.»
اما برخلاف ادعای روسیه، «طرح غلات دریای سیاه» با تحویل مستقیم غلات اوکراینی مورد نیاز به کشورهای کم درآمد و با کاهش دادن قیمت مواد غذایی در سطح جهانی، به نیازمندان کمک کرده است. هر محموله‌ای که تحت «طرح غلات دریای سیاه» ارسال شد با آوردن غلات به بازار و کاهش قیمت مواد غذایی برای همه، دشواری‌ها را کاهش داد. قیمت‌های پایین‌تر به برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد اجازه داد که غلات بیشتری خریداری کند، و همه آن به سود کشورهای کم‌درآمد بود. بنا بر گزارش «مرکز هماهنگی مشترک طرح غلات دریای سیاه سازمان ملل متحد» بیش از هزار فروند کشتی بندرهای اوکراین را ترک کردند و نزدیک به ۳۳ میلیون تن غلات و مواد غذایی را به ۴۵ کشور تحویل دادند. در مجموع ۵۷ درصد از این محموله‌ها به کشورهای در حال توسعه کم‌درآمد یا متوسط درآمد در آفریقا و آسیا و ۶۵ درصد گندم اوکراین به کشورهای در حال توسعه رسید. از این میان ۱۹ درصد نصیب «فقیرترین و کمتر توسعه‌یافته‌ترین کشورها» شد. اکثر قریب به اتفاق محصولات اوکراینی ارسال شده به ترکیه – سومین دریافت‌کننده بزرگ – پس از پردازش مجدد به عنوان آرد به کشورهای آفریقا و خاورمیانه صادر شد.
دستکاری پوتین در آمار و ارقام همچنین یک واقعیت را، به نفع خود او، نادیده می‌گیرد. اوکراین تا ژوئیه ۲۰۲۳ بیش از ۸۰ درصد گندم خود را تحت «طرح غلات دریای سیاه» به برنامه جهانی غذا ارائه کرد. این مقدار نسبت به سال ۲۰۲۱ و قبل از تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین، ۵۰ درصد افزایش یافته بود. «طرح غلات دریای سیاه» برنامه جهانی غذا را قادر ساخت که ۲۹ محموله کشتی – از جمله ۷۲۵ هزار تن گندم اوکراین در قالب کمک‌های غذایی بشردوستانه – را به افغانستان، جیبوتی، اتیوپی، کنیا، سومالی، سودان، و یمن منتقل کند. «طرح غلات دریای سیاه» در انجام کاری که قرار بود انجام دهد – یعنی جلوگیری از افزایش چشمگیر قیمت جهانی غلات و در عین حال رساندن غذا به افراد نیازمندتر در سراسر جهان – بسیار موفق بود.
روسیه به دروغ ادعا می کند که «طرح غلات دریای سیاه» به کشورهای در حال توسعه کمک نمی‌کند، در حالی که خود روسیه برای کمک به نیازمندترین کشورها کار چندانی انجام نمی‌دهد. چیزی که پوتین در اجلاس سران روسیه و آفریقا در ژوئیه ۲۰۲۳ به آن اشاره نکرد این بود که روسیه هنوز به برنامه جهانی غذا غلات رایگان ارائه نکرده است، در حالی که غلات خود را به طور گسترده به کشورهای پردرآمد یا متوسط درآمد صادر می‌کند. همزمان «طرح غلات دریای سیاه» قیمت جهانی غلات را تثبیت کرد و در چارچوب صادرات گندم معادل ۱۸ میلیارد قرص نان فراهم کرد که معادل ۱۱.۵ میلیارد آن به کشورهای در حال توسعه رسید.
افسانه سوم: «روسیه می‌تواند جایگزین سهم اوکراین از بازار جهانی گندم شود.»
پوتین، رئیس جمهوری روسیه، در اجلاس سران روسیه و آفریقا هم با ارائه یک روایت نادرست جدید، این دستکاری در آمار و ارقام را ادامه داد. پوتین با بالیدن به میزان بی‌سابقه برداشت محصول در روسیه، مدعی شد که روسیه می‌تواند از طریق صادرات و کمک‌های خود غلات اوکراین را جایگزین کند، چرا که «سهم روسیه در بازار جهانی گندم ۲۰ درصد و سهم اوکراین کمتر از پنج درصد است.» پوتین برای تقویت ادعای خود گفت که در سال ۲۰۲۲ اوکراین ۴۷ میلیون تن از ۵۵ میلیون تن محصول غلات خود را صادر کرد که ۱۷ میلیون تن آن محصول گندم بود، در حالی که «روسیه از مجموع ۱۵۶ میلیون تن محصول برداشتی خود ۶۰ میلیون تن را صادر کرد که ۴۸ میلیون تن آن گندم بود.» بنا بر گزارش وزارت کشاورزی ایالات متحده، صادرات روسیه از آن چیزی که پوتین گزارش کرده کمتر بوده است. بنا بر این گزارش، از مجموع ۱۳۷ میلیون تن محصول برداشت‌شده نزدیک به ۵۶ میلیون تن غلات صادرشده که از آن مقدار ۴۵.۵ میلیون تن گندم بوده است. همچنین اوکراین به رغم تهاجم روسیه، مین‌گذاری فعال در کشتزارهای اوکراین، و گلوله‌باران کشاورزان آن کشور، قادر بوده ۵۵ میلیون تن غله برداشت کند و همچنان ۸۵ درصد محصول خود را صادر کرده که این دستاوردی چشمگیر از مقاومت کشاورزان و کارگران بخش کشاورزی اوکراین است. آن چه پوتین به آن اشاره نکرد این بود که روسیه برای تغذیه روس‌ها از چه مقدار گندم استفاده می‌کند. او همچنین توضیح نداد که چرا روسیه تنها ۳۸ درصد غلات خود را صادر می‌کند و چرا در سال ۲۰۲۳ به‌رغم تولید بی‌سابقه‌اش، در میان اهداکنندگان جهانی برنامه جهانی غذا – برنامه‌ای که آسیب‌پذیرترین افراد جهان را تغذیه می‌کند – با فاصله در رتبه سی‌و‌چهارم قرار دارد. بدون پاسخ دادن به این پرسش‌ها، ادعای روسیه مبنی بر این که می‌تواند جایگزین سهم اوکراین از صادرات غلات، به‌ویژه به نیازمندترین کشورها شود، معتبر نیست.
هدف پوتین از ارائه این آمارهای گمراه‌کننده انکار و محو نقش بسیار بزرگی است که اوکراین به عنوان «سبد نان جهانی» ایفا می‌کند. اوکراین تا پیش از تهاجم تمام‌عیار روسیه یکی از بزرگترین صادرکنندگان محصولات کشاورزی در جهان بود. این کشور صادرکننده شماره یک روغن آفتابگردان بود و ۵۰ درصد بازار جهانی این محصول را تامین می‌کرد. رتبه جهانی این کشور برای جو سوم (با سهم ۱۸ درصدی)، برای ذرت چهارم (با سهم ۱۶ درصدی)، و برای گندم ششم (با سهم ۸ درصدی) از عرضه جهانی بود. ارزش صادرات غلات اوکراین در سال ۲۰۲۱ به ۱۲ میلیارد دلار رسید و ۹۲ درصد از محصولات کشاورزی آن نصیب آفریقا و آسیا شد. بنا بر گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، جنگی که روسیه به انتخاب خود به راه انداخت بیش از ۱۲ درصد از زمین‌های کشاورزی اوکراین را به مین آلوده کرده است. مناطقی واقع در جنوب اوکراین که بالاترین میزان تولید گندم را دارند، مانند منطقه خرسون، همان مناطقی هستند که در جنگ روسیه – به ویژه پس از شکستن سد نُوا کاخوفکا و سیلی که روز ۶ ژوئن ۲۰۲۳ به راه افتاد – ویران شده‌اند. کشاورزان اوکراینی در سال ۲۰۲۱ بیش از ۱۶ میلیون هکتار (بالغ بر ۴۰ میلیون اِیکِر) را زیر کشت بردند. زمین‌های زیر کشت غلات در سال ۲۰۲۲ به ۱۱.۶ میلیون هکتار (۲۸.۶ میلیون اِیکِر) برابر با دست‌کم ۲۸.۵ درصد زمین‌های زیر کشت – یعنی مساحتی تقریباً به بزرگی بلژیک – کاهش یافت. پیش‌بینی می‌شود سطح زمین زیر کشت در سال ۲۰۲۳ به ۱۰.۲ میلیون هکتار (۲۵.۲ میلیون اِیکِر) کاهش یابد. کرملین با ادامه دادن جنگ انتخابی خود، تعلیق «طرح غلات دریای سیاه»، مسدود کردن بندرهای اوکراین، و کارگذاشتن مین‌های زمینی در کشتزارهای اوکراین، فعالانه به دنبال کاهش دادن سهم اوکراین از بازار جهانی مواد غذایی است. روسیه با حذف نزدیکترین رقیب خود، خودش را در جایگاه جایگزین اصلی قرار می‌دهد.
افسانه چهارم: «روسیه نیکوکار بزرگ و ضامن غذا برای نیازمندترین افراد جهان است.»
هنگامی که پوتین چشم‌انداز خود را برای همکاری روسیه و آفریقا در اجلاس سران روسیه و آفریقا در ژوئیه ۲۰۲۳ مطرح کرد، روسیه را به عنوان نیکوکار بزرگ نیازمندترین نیازمندان جهان معرفی کرد. او وعده داد «در سه تا چهار ماه آینده ۲۵ تا ۵۰ هزار تن غلات را به بورکینافاسو، زیمبابوه، مالی، سومالی، جمهوری آفریقای مرکزی، و اریتره ارائه دهد.»
از هرگونه کمکی برای کاهش ناامنی غذایی جهانی استقبال می‌شود، اما بیایید این بزرگواری ادعایی پوتین را بررسی کنیم. ۲۵ هزار تن معادل ۳ صدم درصد (۰.۰۳ درصد) از کل برداشت ۱۳۷ میلیون تنی روسیه در سال ۲۰۲۲ (و حتی کمتر از ادعای پوتین مبنی بر برداشت ۱۵۶ میلیون تنی غلات) است. اگر روسیه به تعهدش مبنی بر ارائه ۵۰هزار تن غله به هریک از این کشورها، یا در مجموع ۳۰۰ هزار تن غلات، عمل کند، این در واقع ۲ دهم درصد (۰.۲ درصد) از کل برداشت روسیه را تشکیل می‌دهد. رقم ۳۰۰ هزار تن کمتر از یک درصد از کل حجم صادراتی تحت «طرح غلات دریای سیاه» و کمتر از نیمی از ۷۲۵ هزار تنی است که اوکراین از طریق «طرح غلات دریای سیاه» در اختیار برنامه جهانی غذا قرار داده است.
برای این که ابعاد این مسئله بهتر مشخص شود باید گفت که ایالات متحده از ژوئن ۲۰۲۲ بیش از ۱۴.۵ میلیارد دلار برای مقابله با ناامنی غذایی و نیز در قالب کمک‌های بشردوستانه فراهم کرده است. ایالات متحده همچنان بزرگترین مشارکت‌کننده در تلاش‌ها برای رفع نیازهای حاد و میان‌مدت تا بلندمدت امنیت غذایی در قاره آفریقا است و همان‌گونه که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، روز ۳ اوت اعلام کرد، امسال ۳۶۲ میلیون دلار کمک بیشتر به هائیتی و ۱۱ کشور آفریقایی که با ناامنی شدید غذایی روبه‌رو هستند، ارائه می‌شود. این ناامنی غذایی به دلیل جنگ روسیه علیه اوکراین و خروج روسیه از «طرح غلات دریای سیاه» تشدید شده است. ایالات متحده در ژوئیه ۲۰۲۲ برای کمک به جلوگیری از اعلام وضعیت قحطی در سومالی ۴۷۶ میلیون دلار کمک فوری به آن کشور ارائه کرد. ایالات متحده همچنین بزرگترین کمک‌کننده در جهان به برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد است و ۵۰ درصد از بودجه برنامه جهانی غذا در سال ۲۰۲۲، یعنی بیش از ۷.۲ میلیارد دلار، را تامین کرده است. برای پی بردن به این که کرملین چه قدر از بابت ناامنی غذایی جهانی نگران است کافی است به کمک‌های خود روسیه به برنامه جهانی غذا نگاهی انداخت. در ژوئیه ۲۰۲۲ روسیه در رتبه سی و چهارم بزرگترین مشارکت‌کنندگان در برنامه جهانی غذا – یعنی پس از ایالات متحده (جایگاه نخست)، اکثر کشورهای اروپایی، چندین کشور آسیایی، و کشورهای هندوراس، سودان جنوبی، گینه، گینه بیسائو، و بسیاری دیگر – قرار داشت. کمک‌های روسیه در سال ۲۰۲۲ به رغم برداشت محصول و سود بی‌سابقه از صادرات تنها دو دهم درصد (۰.۲ درصد) از کمک‌های بشردوستانه برنامه جهانی غذا بود.
همان‌طور که گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، در واکنش به پیشنهاد «بزرگوارانه» پوتین گفت «یک مُشت کمک به برخی کشورها» نمی‌تواند جایگزین میلیون‌ها میلیون تن صادرات غلات از طریق «طرح غلات دریای سیاه» شود؛ طرحی که به تثبیت قیمت مواد غذایی در سراسر جهان کمک کرده بود.
افسانه پنجم: «کریدور امنیتی طرح غلات دریای سیاه پوششی را برای فعالیت نظامی اوکراین فراهم کرد.»
مقامات کرملین و تبلیغ‌کنندگان آنها با انتشار اطلاعات نادرست تلاش می‌کنند که حملات به زیرساخت‌های بندری، تأسیسات ذخیره غلات، و کشتی‌های تجاری حمل غلات اوکراین را توجیه کنند. آنها ادعا می‌کنند که این تأسیسات غیرنظامی دارای اهداف نظامی است. پس از خروج روسیه از «طرح غلات دریای سیاه» روسیه حملات خود به صادرات مواد غذایی و زیرساخت‌های اوکراین را تشدید کرد. مقامات روسی و دستگاه انتشار اطلاعات نادرست و تبلیغات کرملین اظهارات روز ۱۷ ژوئیه دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، درباره «طرح غلات دریای سیاه» را بازتاب دادند. او ادعا می‌کرد که کی‌یف «از این توافق برای اهداف نظامی استفاده کرده است.» ویاچسلاو ولودین، رئیس دومای دولتی روسیه، نیز با تکرار این موضوع گفت: «نمی‌توان منکر شد که حمله تروریستی به پل کریمه تحت پوشش کریدور امنیتی غلات انجام شده است.» کانال تلگرامی «ریدووکا» که طرفدار کرملین است نیز چنین گمانه‌زنی کرد که «شَهپادهای مسئول حمله به این پل» ممکن است از «آخرین شناوری که تحت طرح توافق غلات بندر اودسا را ترک کرد، مانند کشتی ترکیه‌ای سامسون» پرتاب شده باشند. وزارت دفاع روسیه روز ۲۰ ژوئیه گفت که اکنون همه کشتی‌هایی را که عازم بندرهای اوکراین در دریای سیاه هستند، به عنوان حامل‌های بالقوه محموله‌های نظامی به شمار می‌آورد. در همین حال، روسیه به حمله به بندرها و دیگر زیرساخت‌های غیرنظامی اوکراین در اودسا و فراتر از آن ادامه داده است.
حملات پهپادی و موشکی روسیه ذخایر بزرگ غلاتی را که می‌توانست میلیون‌ها نفر را سیر کند، نابود کرده است. روسیه همچنان به حملات موشکی خود، که بندرها و زیرساخت‌های غلات اوکراین را نشانه می‌رود، ادامه می‌دهد. روسیه تلاش می‌کند بندرهای دریای سیاه اوکراین را که صادرات ۹۵ درصد غلات اوکراین از آنها انجام می‌شود، مسدود کند. بنا بر گزارش «برنامه جهانی غذا»، یکی از حملات روسیه به تأسیسات بندر اودسا در ۲۰ ژوئیه ۶۰ هزار تن غلات را، که برای تغذیه یک سال ۲۷۰ هزار نفر کافی بود، نابود کرد. رسانه‌های دولتی روسیه به دروغ ادعا می‌کنند که این تأسیسات محل ذخیره سخت‌افزارهای نظامی خارجی است. اما شواهد ویدیویی نشان می‌دهد که از سیلوهای ویران شده غلات، و نه تفنگ و مهمات، بیرون می‌ریزد. حملات روز ۲۶ ژوئیه روسیه به چورنومورسک – بندری که نزدیک به 70 درصد صادرات گندم اوکراین به کشورهای در حال توسعه را میسر می‌کند – خساراتی را به بار آورد که بنا بر برآورد کارشناسان بازسازی آن دست‌کم یک سال زمان خواهد برد.
روسیه علاوه بر بمباران اودسا، میکولایف، و چورنومورسک، حمله به بندرهای رود دانوب اوکراین و هدف قرار دادن کشتی‌های غیرنظامی، انبارها، و تأسیسات زیرساختی آنها را آغاز کرده است. به گفته مقامات اوکراینی، حمله روز ۲ اوت ۲۰۲۳ به بندر ایزمائیل در رودخانه دانوب به ۴۰ هزار تن غله آسیب رساند. مقصد این غلات کشورهای آفریقایی و همچنین جمهوری خلق چین و اسرائیل بود. وزارت امور خارجه اوکراین گزارش داد که مسکو در حملاتی که طی ۹ روز پس از خروج از «طرح غلات دریای سیاه» اجرا کرد ۲۶ دستگاه تأسیسات بندری، ۵ فروند کشتی غیرنظامی، و ۱۸۰ هزار تن غله را هدف قرار داد. روسیه تا روز ۳ اوت ۲۲۰ هزار تن غله ذخیره شده در تاسیسات بندری اوکراین را که در انتظار ارسال بودند، نابود کرد. مقصد بیشتر این غلات فقیرترین کشورهای جهان بود.
در حالی که کرملین مدعی است «همه تلاش خود را برای جلوگیری از بحران جهانی غذا به کار می‌بندد»، روسیه حاضر است بیش از آن مقدار غله‌ای که می‌خواهد برای تغذیه آسیب‌پذیرترین قشر جهان تحویل دهد، غله نابود کند.
افسانه‌های کرملین در برابر واقعیت‌های جهانی
مسکو پس از خروج از «طرح غلات دریای سیاه» مشغول تحریف داده‌ها، انکار حقایق، و دستکاری در آمار و ارقام بوده و کوشیده است خود را هم قربانی تحریم‌ها و هم نیکوکار بزرگ در بحران امنیت غذایی جهانی نشان دهد؛ بحرانی که خودش آن را تشدید کرده است. پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، و مقامات کرملین اهمیت غلات اوکراین در عرضه جهانی غذا را کم جلوه می‌دهند و فعالانه توانایی اوکراین برای صادرات غلاتی را که می‌تواند میلیون‌ها تن را در سراسر جهان تغذیه کند، نابود می‌کنند. حقیقت این است که روسیه تنها متجاوز است و تلاش می‌کند جریان حیاتی غلات به نیازمندترین مردم جهان را مسدود کند. این در حالی است که صادرات آن غلات از طریق «طرح غلات دریای سیاه» و برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد تا قبل از خروج بی‌رحمانه روسیه از این طرح، به طور موثر هماهنگ شده بود.
تحریف داده‌ها و ارائه اعداد و ارقام گمراه‌کننده توسط کرملین نمی‌تواند حقایق را پنهان کند. کرملین تهاجم تمام‌عیار بی‌دلیل و توجیه‌ناپذیری را علیه اوکراین آغاز کرد. کرملین همچنان به مسدود کردن بندرهای اوکراین و به مخاطره انداختن کشتی‌های غیرنظامی ترابری مواد غذایی ادامه می‌دهد. حملات موشکی کرملین سیلوهای غلات و مراکز ترابری اوکراین را ویران کرده است. خروج مسکو قیمت غلات روسیه را افزایش می‌دهد و خزانه جنگ کرملین را به زیان آسیب‌پذیرترین قشر جهان پر می‌کند. روسیه از این جهش قیمت بی‌سابقه مواد غذایی و محصولات خود سود خواهد برد، و همزمان تلاش خواهد کرد رقیب اصلی خود را نابود کند و جهان را مجبور کند سهم مهم اوکراین در تغذیه جهان را از یاد ببرد.
کرملین از گرسنگی به عنوان سلاح استفاده می‌کند. پوتین به دروغ ادعای «حل کردن» مشکلی را دارد که خودش آن را با تهاجم گسترده و غیرقابل توجیه خود به اوکراین و هدف قرار دادن انبارهای عرضه غلات و مراکز ترابری اوکراین وخیم‌تر کرده است. استالین در دهه ۱۹۳۰ از گرسنگی به عنوان حربه‌ای علیه اوکراین استفاده کرد و سبب شد که میلیون‌ها اوکراینی کشته شوند. نزدیک به یک قرن بعد، یکی دیگر از ستمگران ساکن کرملین، گرسنگی را به سلاحی علیه جهان تبدیل کرده است.
همان‌گونه که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، روز۳ اوت ۲۰۲۳ از شورای امنیت سازمان ملل درخواست کرد: «هر عضو این شورا، هر عضو سازمان ملل متحد، باید به مسکو بگوید: دیگر بس است. استفاده از دریای سیاه برای باج‌خواهی بس است. استفاده از آسیب‌پذیرترین مردم جهان به عنوان اهرم فشار بس است. این جنگ توجیه‌ناپدیر و خلاف وجدان بس است.» روسیه تصمیم گرفت جنگی را آغاز کند که سبب تشدید این بحران جهانی غذا شد. روسیه می‌تواند تصمیم بگیرد که به آن پایان دهد.
برای مشاهده محتوای اصلی: https://www.state.gov/russias-war-on-ukraines-grain-and-global-food-supply-in-five-myths/
این ترجمه‌ها جهت رفاه خواننده ارائه شده اند و فقط باید متن اصلی انگلیسی را معتبر دانست.